ToBRFV en de groeikracht van tomatenplanten het hele jaar door

Wanneer een groter aantal planten duidelijke ToBRFV-symptomen vertoont en de groei vertraagt, is het tijd om de normale teeltstrategie aan te passen om die geïnfecteerde planten zoveel mogelijk te ondersteunen. Telers experimenteren met het 'helpen' van de plant om het met het virus te laten 'leven'. Er komen enkele algemene ideeën naar voren.

Theorie van de energieverdeling
De theorie is dat het virus energie van het gewas verbruikt om zich te vermenigvuldigen en dat deze energie niet naar gewasgroei of vruchtgroei gaat. Dit betekent dat de energieverdeling anders dan met normale groei en vruchtzetting. Hoeveel energie het virus verbruikt, is niet bekend.

Voor een enkele Pepinomozaïek Virus-infectie bijvoorbeeld melden sommige telers een vermindering van 5-10% in de gewasgroei en de vruchtproductie van tomaten. Het is mogelijk dat na een aanvankelijke sterke toename van de ToBRFV-titer de virusvermenigvuldiging stabiel wordt en de verbruikte energie lager is.

Symptomen van planten en fruit
Wanneer een ToBRFV-infectie optreedt, is de theorie dat de kop van de plant minder energie krijgt, omdat bekend is dat de zich ontwikkelende jonge bladeren de plaats zijn waar het Tobamovirus een hoge mate van vermenigvuldiging en accumulatie ondergaat. Het vermoeden bestaat dat dit de reden is waarom bladeren smaller en dunner worden.

Sommige tomatenrassen weten door te groeien, maar in extreme situaties blijkt de kop van de plant soms te 'branden' en is er geen groeipunt meer. Een kleiner blad heeft ook een directe invloed op het fotosyntheseoppervlak en hetzelfde geldt voor de hoeveelheid energie voor de vruchtproductie en -vulling. Vruchten kunnen in aantal en in grootte worden verminderd.

Als het virus 5% van de energie verbruikt, betekent dit dat 1 op de 20 vruchten niet kan worden geproduceerd. In de praktijk blijkt dit te laag. Sommige telers verwijderen 1 vrucht per tros van 5-6 vruchten. In meer aangetaste rijen kan het aantal vruchten per tros lager zijn in vergelijking met rijen waar de virusinfectie minder ontwikkeld is. Het verminderen van het aantal vruchten per tros, of de snelheid van de ontwikkeling van ziekten, kan de plant in een algeheel productievere staat houden.

Bij sommige rassen kan de vruchtgrootte kleiner uitvallen. Dit komt door minder energie. Het hangt allemaal af van hoe de plant de beschikbare energie verdeelt. Het kleuren van de vruchten is misschien niet energiegerelateerd, maar aan de andere kant, als er minder energie beschikbaar is, kunnen sommige processen in de cellen vertragen en gaat de ontwikkeling van de 'kleur' niet zo snel als normaal.

Klimaat en licht
Telers hebben goede ervaring met het gebruiken van schermen om de blootstelling aan zonlicht te regelen. Hierdoor worden de extremen in de blootstelling aan licht verminderd en kan de stress minder zijn voor de plant. De watertoevoer naar de top van de plant is bijvoorbeeld gemakkelijker, wat kan leiden tot enig herstel van de plant, zoals het weer groter worden van de bladeren. 

Herfstteelt kan ernstigere symptomen ontwikkelen
Sommige telers hebben relatief sterke ToBRFV-symptomen gezien in gewassen die in de herfst op het noordelijk halfrond zijn geplant.  In deze tijd van het jaar is er minder dagelijks zonlicht en met de korte dagen in de winter wordt de gewasgroei ondersteund met kunstlicht. Een verklaring kan zijn dat het kunstlicht niet genoeg licht en energie levert om gewasgroei en virusontwikkeling in evenwicht te brengen, met als gevolg dat het virus meer energie verbruikt.

Zomer (juni) of latere infecties
De ervaring van de telers is dat een late infectie, die zich 4-6 maanden na het zaaien ontwikkelt, zich lijkt te ontwikkelen met relatief lichte symptomen. Deze infecties beginnen in juni, wanneer er op het noordelijk halfrond de hoogste hoeveelheden licht beschikbaar zijn en een zeer sterke oogst wordt gerealiseerd.

Onderzoek lijkt dit te bevestigen, zie het artikel: Detectie van het tomato brown rugose fruit virus wordt beïnvloed door infectie in verschillende groeistadia en bemonstering van verschillende plantendelen, van Anna Skelton.

Deze onderzoeksgroep volgde de virusconcentratie in een tomatenvoorjaars- en wintergewas en infecteerde de gewassen vroeg (direct na het planten) en laat (9 weken later).  Een vroege infectie zorgt voor een zeer snelle toename van het virus in alle geteste planten. Wanneer planten echter 9 weken ouder waren en dan geïnfecteerd waren, nam het virus minder sterk toe en was het niet eens in alle planten. De top van de plant vertoont de hoogste virusconcentraties, terwijl het middelste en onderste deel van de plant nauwelijks worden aangetast.

Uit deze gegevens blijkt dat de onderste bladeren hoogstwaarschijnlijk doorgaan met fotosynthese en het leveren van energie aan de plant. De energie kan zelfs voldoende zijn om de planten tot het einde van de gewascyclus in een soort normale vorm en plantengroei te houden. De energiebalans in de plant is minder verstoord en bij veel zonlicht en een sterke productie, wat in juni op het noordelijk halfrond het geval is, is de plant beter in staat om het virus 'aan te pakken'.

Skelton et al, 2023
(Zie link naar onderstaand artikel)

De oranje lijnen geven de hoeveelheid virus aan. Hoe hoger de lijn, hoe meer virus. De lijnen beginnen linksonder in elke grafiek rond een Ct van 40, en dan gaat de oranje lijn omhoog, wat betekent dat er meer virus wordt gedetecteerd, en de oranje lijn eindigt bovenaan waar de Ct-waarde 10 is.

De 3 grafieken van de eerste kolom tonen een voorjaarsgewas dat is geënt in een jong plantstadium. Het virus neemt snel toe, wat resulteert in een steile oranje lijn. De tweede kolom met 3 grafieken toont een voorjaarsgewas dat 9 weken na het planten wordt geënt. Het virus neemt nog steeds toe, maar later en niet in alle gewassen. De derde kolom toont een wintergewas met vroege infectie. De virustoename is hier min of meer vergelijkbaar met de voorjaarsteelt, kolom 1. De laatste kolom toont een wintergewas dat 9 weken na het planten besmet is. Sommige gewassen raakten besmet, andere gewassen niet. Ook het moment van virustoename is anders.

Als dit verschil tussen vroege en late infectie inderdaad zo uitgesproken is, betekent dit ook dat het voorkomen van vroege infecties erg belangrijk is. In het geval dat de eerste infectie, of herinfectie, kan worden voorkomen of 'uitgesteld' tot 9 weken na het planten, of zelfs langer, verloopt de ontwikkeling van het virus een stuk langzamer.

Schoon beginnen en verspreiding voorkomen, als de infectie op sommige plekken vroeg is, kan veel helpen om de groei tot het einde van de groeicyclus op peil te houden.

Bron informatie:
De detectie van het Tomato Brown Rugose Fruit Virus wordt beïnvloed door infectie in verschillende groeistadia en bemonstering van verschillende plantendelen

Anna Skelton, Jerom van Gemert, Aimee Fowkes, Leanne Frew, Kinda Alraiss, Rachel Hodgson, Jessica Cressey, Ruud Barnhoorn, Roy Macarthur, Ineke Stijger, Martin Verbeek … See all authors 

Eerste publicatie: 19 Juni 2023