De schrik van elke komkommerteler: meeldauw

Echte meeldauw of witziekte is een veel voorkomende bladschimmel bij komkommers. Maar wat is het nou eigenlijk? En hoe werkt meeldauwresistentie? Daarover ging Jonas De Win van De Ruiter in gesprek met Tommy in het De Ruiter Experience Center. Tommy is ‘trait discovery expert’ bij Bayer.

Een meeldauwinfectie is te herkennen aan de witte of lichtgrijze poederachtige vlekken op het blad. In sommige gevallen komt het ook op de bladstelen en de stam van de plant voor. Deze bladschimmel heeft een directe invloed op de energie van de plant. Zo wordt de fotosynthese beperkt op de plek waar schimmel groeit. Bij een zware infectie sterven bladeren voortijdig af en daarmee wordt de plant ernstig beperkt in zijn groei en productie.

Belangrijke factoren beïnvloeden ziektedruk
“Meeldauwsporen zijn aanwezig in de buitenlucht, daarom is het lastig om het buiten de kas te houden”, legt Tommy uit. “Alle reden om de infectie en verspreiding van meeldauw zoveel mogelijk te beperken.” Daarbij spelen drie belangrijke factoren een rol: klimaat, gevoeligheid of genetisch resistentieniveau en stress. Meeldauw heeft het vooral naar zijn zin bij grote schommelingen in de luchtvochtigheid. Dit zien we vooral ontstaan bij wisselvallig weer en grotere verschillen in de dag- en nachttemperatuur.”

De meeldauwdruk hangt erg af van de gevoeligheid van het ras. Bij een ras met resistentie is de kans op infectie kleiner, waardoor het de verspreiding in de plant. Zoals voor veel ziekten geldt, is stress een belangrijke factor voor de opbouw van meeldauwdruk. Planten die stress ervaren door bijvoorbeeld een temperatuurschok of voedingstekort in een periode van maximaal vruchtbehang, zullen vatbaarder zijn voor een meeldauwinfectie

Resistentie, hoe werkt het?
Genetische resistente zorgt ervoor dat een plant beter in staat is om zich te weren tegen een infectie. “Hierbij gaat het om de interactie tussen de plant en de schimmel”, vertelt Tommy. “De resistentie maakt het moeilijker voor de schimmel om de plant te infecteren en als er toch sprake is van een infectie zorgt de resistentie ervoor dat de ontwikkeling van de schimmel geremd wordt.” Dit is vaak te zien aan kleinere meeldauwplekken op het blad met minder sporen die vrijkomen. Dat heeft direct een positief effect op de meeldauwdruk.

Het resistentieniveau van een ras wordt bepaald door middel van bio-toetsen. “Die voeren wij uit onder gecontroleerde omstandigheden, zowel op zaailing niveau als volwassen planten. De uitslag van deze proeven wordt vergeleken met standaarden die door de industrie zijn vastgesteld.” Op de website van Euroseeds, de overkoepelende organisatie van de nationale brancheorganisaties, zijn die standaarden terug te vinden. Om de transparantie naar de teler zo groot mogelijk te maken zijn er vanuit Euroseeds geharmoniseerde resistentietabellen ontwikkeld. Hierin staan de voorbeeldrassen met het bijbehorende resistentieniveau.

Twee resistentieniveaus
Op dit moment worden er twee resistentieniveaus onderscheiden, de intermediaire (IR) en hoge resistentie (HR). Beide niveaus hebben een duidelijk meetbaar effect op meeldauw. Afhankelijk van het groeiseizoen en het klimaat kan worden bepaald of er IR of HR nodig is om meeldauw te onderdrukken. Binnen de bovengenoemde resistentieniveaus zijn er nog kleine niveauverschillen aanwezig. “Hierdoor kunnen rassen met dezelfde commerciële claim tóch verschil in meeldauwgevoeligheid laten zien. Dat is voor ons de reden om voorzichtig te zijn met het claimen van een hoog resistentieniveau. We adviseren de telers om voorzichtig en bewust om te gaan met preventie en bestrijding, en niet alleen te vertrouwen op  van de genetische resistentie. Zo voorkom je een onverwachte meeldauwinfectie en een terugval in de inkomsten.”

Tips voor een duurzame teelt
Stap één is om voor elke teelt en kas te bepalen welk resistentieniveau nodig is. “Hier kunnen onze mensen in het veld heel goed bij helpen. Door factoren als teeltstrategie, die voor elke teler anders is, te combineren met de locatie en het seizoen kan het gewenste resistentie niveau en een daarbij passend ras bepaald worden. Een hoog resistentieniveau in een periode met weinig licht kan bladnecrose veroorzaken, al is hier ook een raseffect. Door een preventieve teeltstrategie te combineren met de selectie van een resistent ras, kan er duurzamer geteeld worden én is de kans op een mooie oogst groter.” Het blijft belangrijk om het gewas te monitoren zodat er bij beginnende infecties tijdig kan worden ingegrepen.

Meerwaarde blijven creëren voor de teler
Bayer is continu bezig met het verbeteren van de rassen, om zo meerwaarde te creëren voor de teler. “Dat doen we door wensen uit de praktijk te verzamelen en vooruit te kijken. Bijvoorbeeld door te voorspellen welke effecten de klimaatverandering heeft op de teelt en op de verspreiding van ziektes. Daarnaast is het ook belangrijk om maatschappelijke discussies te volgen, zodat we bewust zijn van mogelijke uitdagingen van de teler in de toekomst. Als veredelingsbedrijf is vooruitkijken dus van essentieel belang, zeker als je weet dat het soms wel 6 tot 8 jaar kan duren voordat nieuwe belangrijke eigenschappen in nieuwe rassen zijn ingekruist. Door vandaag te anticiperen, willen we dan ook de teler een oplossing bieden voor de uitdagingen van morgen.”