Hoe ToBRFV zich door de kas verspreidt

De verspreiding van het Tomato Brown Rugose Fruit Virus (ToBRFV) door een kas kan worden vertraagd, zodat de algehele schade minder ernstig is. Er moet rekening worden gehouden met de financiële gevolgen van de ziekte, aangezien producenten het juiste evenwicht moeten vinden tussen de kosten van preventie en opbrengstverlies. In onderstaand artikel leggen Bayer-specialisten Leonie Hogendonk en Harmen Hummelen uit hoe het virus zich verspreidt.

Het is onbekend waar, wanneer en op hoeveel plekken in de kas het virus begint. Vroege opsporing is belangrijk. Hygiëne is ook van cruciaal belang wanneer niet bekend is of het virus zich al in de kas bevindt. 

Verspreidingstheorie in de basis
We gaan ervan uit dat de infectie begint met 1 plant. Na ongeveer 10-14 dagen is er zoveel virus in de eerste plant dat overdracht plaatsvindt naar de naburige planten, en wordt aangenomen dat 5-10 planten besmet zullen zijn. Deze tweede groep van 10 geïnfecteerde planten zal het virus ook na 10 dagen verspreiden naar de volgende 50-100 planten. Rekening houdend met de snelheid waarmee het virus zich verspreidt worden ongeveer 3-4 rijen planten in 2-4 weken tijd geïnfecteerd.

Dit wordt ook beschreven in dit artikel: Verspreiding van het Tomato Brown Rugose Fruit Virus in Sicilië en evaluatie van de ‘spatiotemporele dispersie’ in experimentele omstandigheden door Stefano Panno, et al, 12 juni 2020 (https://doi.org/10.3390/agronomy10060834)

Zie onderstaande afbeelding uit dit artikel. 

In dit onderzoek zijn 2 planten geïnfecteerd, te herkennen aan de eerste 2 rode stippen in de eerste maand. Een maand later werd het virus gedetecteerd in nog eens 3 en 4 planten. Na 3 maanden wordt het virus voornamelijk stroomafwaarts verspreid, waarbij werkzaamheden ongeveer 10 planten bereiken en ook een beetje stroomopwaarts en zelfs in de aangrenzende rijen. In maand 4 is de verspreiding van het virus enorm geweest. Dit kan te wijten zijn aan voortgezet werk aan het gewas, weersveranderingen of andere factoren. Hommels worden ook genoemd als reden voor de diagonale verspreiding van het virus. 

Het is belangrijk om te beseffen dat wanneer 1 plant en zeker wanneer 10 planten besmet zijn, het virus hoogstwaarschijnlijk verder zal verspreiden dan de aangrenzende planten en rijen. Zoals te zien is in de figuur, bij de 4e maand waar er een enkele rode stip is aan het einde van een van de middelste rijen met veel 'schone' planten eromheen. Hieruit blijkt dat mensen, de karretjes en eventueel hommels het virus kunnen verspreiden naar schone planten, tot wel 5 tot 10 rijen, naar de andere kant van het pad en misschien zelfs nog veel verder. Het is mogelijk dat het virus na ongeveer 4 weken op meerdere plekken rond de eerste plek aanwezig is, wat vervolgens leidt tot verspreiding naar meer planten op een vergelijkbare manier.  

Verspreiding in een kas
Dit is ook terug te zien in de kassen van telers. Geïnfecteerde gebieden, weergegeven door rode vlekken, kunnen worden gevolgd door niet-geïnfecteerde gebieden, aangegeven met groene vlekken (zie tabel). Uit ervaring weten we dat rode vlekken wel toenemen bij een snelheid van 1-2 rijen per week. 

Tussen die rode vlekken zitten groene vlekken die soms verrassend lang 'groen' blijven, dat wil zeggen niet zozeer geïnfecteerd. Natuurlijk gaat de infectie door en worden groene vlekken over het algemeen na verloop van tijd "geabsorbeerd" door de rode vlekken. 

Onze ervaring leert ons dat de verspreiding van het virus vanaf de eerste plek beperkt is. Uit de onderzoeken is gebleken dat het virus wordt opgepikt door trolleys en personeel en voornamelijk naar de volgende rijen wordt verplaatst. Ondanks hoge virustiters die vaak in planten en op trolleys worden gemeten, wordt het virus niet naar alle volgende rijen verplaatst, of in ieder geval niet op een manier die leidt tot het ontwikkelen van infecties. 

De onderstaande tabel toont een voorbeeld van de verschillen in ToBRFV-concentratie tussen rijen in hetzelfde blok in een kas. ToBRFV gemeten met qPCR en uitgedrukt in Ct-waarden. Rijen die niet werden gepresenteerd, zijn niet getest.